Ποιο είναι καθοριστικό για το αν ένας διανοούμενος ανήκει στην εργατική τάξη: η προέλευση του, η ιδεολογία του (μαρξισμός - λενινισμός) ή η θέση του στην κοινωνία;

Η κοινωνική προέλευση αποτελεί ασφαλώς σημαντικό παράγοντα, που μπορεί ν' ασκήσει επίδραση από πολλές απόψεις (νοοτροπία, πολιτική συμπεριφορά, ηθικές αντιλήψεις κλπ.). Δεν είναι όμως σε θέση να παίξει καθοριστικό ρόλο στον προσδιορισμό της ταξικής θέσης των διανοουμένων. Η προέλευση αφορά το παρελθόν και όχι το παρόν, γι' αυτό η αναγωγή της σε καθοριστικό παράγοντα είναι επιστημονικά εσφαλμένη. Για να φανεί ο εσφαλμένος και επικίνδυνος χαρακτήρας μιας τέτιας αναγωγής, είναι αρκετό ν' αναφερθεί το γεγονός ότι υπάρχουν διανοούμενοι με προλεταριακή ή μικροαστική προέλευση που ανήκουν στην αστική τάξη, όπως, αντίθετα, υπάρχουν και διανοούμενοι με μικροαστική ή καμιά φορά και αστική προέλευση που ανήκουν στην εργατική τάξη.

Η ιδεολογία είναι σπουδαιότατος παράγοντας, αλλά από την άποψη της ταξικής πάλης. Χωρίς τη μαρξιστική - λενινιστική ιδεολογία δεν υπάρχει πραγματικά επαναστατικό προλεταριακό κίνημα. Ωστόσο, παρά την τεράστια σημασία της, η ιδεολογία δεν μπορεί και αυτή ν άποτελεί τη λυδία λίθο για τον προσδιορισμό της ταξικής θέσης τόσο των διανοουμένων, όσο και όλων των άλλων κοινωνικών δυνάμεων. Τέτια λυδία λίθο αποτελούν μόνο οι αντικειμενικοί παράγοντες (θέση στο σύστημα, σχέση προς τα μέσα παραγωγής κλπ.), που αναφέρει ο Λένιν, δίνοντας τον ορισμό των τάξεων.
Φυσικά, ανάμεσα στην τάξη και την ιδεολογία, υπάρχει στενή σχέση. Κάθε τάξη έχει την ιδεολογία της, που εκφράζει τις συνθήκες ύπαρξής της και τις επιδιώξεις της. Στη σχέση όμως αυτή το καθοριστικό είναι όχι η ιδεολογία, αλλά η τάξη, οι συνθήκες ύπαρξής της, η θέση της, τα συμφέροντά της. Η ιδεολογία είναι παράγωγο, ανήκει όχι στην κοινωνική βάση, αλλά στο εποικοδόμημα. Το προλεταριάτο δεν είναι προλεταριάτο επειδή είναι εξοπλισμένο με τη μαρξιστική  λενινιστική ιδεολογία, αλλά, αντίθετα, επειδή είναι προλεταριάτο, επειδή κατέχει τη γνωστή θέση στον καπιταλισμό, θέση που το κάνει νεκροθάφτη του καπιταλισμού και φορέα του σοσιαλισμού, έχει σαν ιδεολογία του το μαρξισμό  λενινισμό. Ύστερα, όταν λέμε ότι κάθε τάξη έχει την ιδεολογία της, αυτό αφορά την τάξη σαν κοινωνικό σύνολο και δεν σημαίνει καθόλου ότι κάθε μέλος μιας οποιασδήποτε τάξης έχει υποχρεωτικά τις ίδιες ακριβώς ιδεολογικές αντιλήψεις που έχει η τάξη του.
Για τους παραπάνω λόγους θα κάναμε σοβαρό φιλοσοφικό λάθος, αν υποκατασταίναμε τα αντικειμενικά κριτήρια του καθορισμού της ταξικής θέσης κάθε ανθρώπου με την ιδεολογία. Το αποτέλεσμα μιας τέτιας υποκατάστασης θα ήταν να κατατάξουμε στο προλεταριάτο άτομα που ανήκουν σε άλλες κοινωνικές τάξεις ή στρώματα, αλλά έχουν ενστερνισθεί την προλεταριακή ιδεολογία, όπως και, αντίθετα, να κατατάξουμε στα μεσαία στρώματα της πόλης ή και στην αστική τάξη το μέρος εκείνο του προλεταριάτου, που δεν δέχεται ακόμα το μαρξισμό  λενινισμό, αλλά βρίσκεται κάτω από την επίδραση της μικροαστικής και της αστικής ιδεολογίας. Τέλος, η υποκατάσταση αυτή, θα μας οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι πριν από την εμφάνιση της επαναστατικής προλεταριακής ιδεολογίας δεν υπήρχε προλεταριάτο. Συμπέρασμα που είναι τρομερά παράλογο και αντιστρέφει την πραγματικότητα, η οποία λέει ότι ακριβώς επειδή υπήρχε προλεταριάτο, έγινε δυνατή και αναγκαία η εμφάνιση της ιδεολογίας του.

Δημήτρη Σάρλη "Η εργατική τάξη και ο ρόλος της στη σημερινή ελληνική κοινωνία"  έκτη έκδοση  Σύγχρονη Εποχή 1987