της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ
Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΤΑΞΗ ΚΑΙ ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ...
Η αστική απολογητική αλλά και ο οπορτουνισμός εδώ και δεκαετίες επιχειρούν να πείσουν τους εργαζόμενους, με διάφορες αφορμές και κυρίως με την εισαγωγή νέων επιστημονικών επιτευγμάτων και νέων τεχνολογιών στην παραγωγή, ότι συντελείται η μετάβαση σε μια «μετακαπιταλιστική κοινωνία».
Μια από τις θεωρίες είναι αυτή της «μεταβιομηχανικής κοινωνίας». Η θεωρία περί «μεταβιομηχανικής κοινωνίας» εμφανίζεται με πολλές παραλλαγές6 και έχει ως κύριο στοιχείο ότι χαρακτηρίζει την κοινωνία με κριτήριο το τεχνολογικό επίπεδο των μέσων παραγωγής και όχι τις σχέσεις παραγωγής.
Επίσης ταυτίζει λανθασμένα τη βιομηχανία με τον τομέα της «μεταποίησης». Θεωρεί ως εργατική τάξη μόνο εκείνο το τμήμα της που εργάζεται χειρωνακτικά ή που εργάζεται στη μεταποίηση, ενώ τα άλλα τμήματά της, όπως π.χ. μισθωτούς επιστήμονες που δεν κατέχουν διευθυντική θέση και πληρούν τα λενινιστικά κριτήρια ένταξης στην εργατική τάξη, τα εντάσσει στα μεσαία στρώματα.
Αξιοποιεί το αντικειμενικό γεγονός ότι με την καπιταλιστική εξέλιξη φθίνει το ποσοστό της εργατικής δύναμης στη μεταποίηση ως ποσοστό του συνολικού εργατικού δυναμικού, αλλά και του προϊόντος της μεταποίησης υπολογιζόμενο σε αξίες ως ποσοστό στο σύνολο του ΑΕΠ.
Η μαρξιστική άποψη θεωρεί ως βιομηχανικό κάθε κλάδο της κοινωνικής παραγωγής όπου παράγεται αξία και επομένως υπεραξία, π.χ. της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών, των μεταφορών, που η αστική στατιστική τους κατατάσσει στις υπηρεσίες.
Ο Μαρξ, στο έργο του «Το Κεφάλαιο», αναφέρει ότι τα όρια της βιομηχανικής δραστηριότητας στον καπιταλισμό είναι σαφώς ευρύτερα από αυτά των παραδοσιακών κλάδων της «μεταποίησης» που περιλαμβάνει η αστική στατιστική.
Στο δεύτερο τόμο του Κεφαλαίου αναφέρεται ότι: «Υπάρχουν όμως αυτοτελείς κλάδοι της βιομηχανίας, όπου το προϊόν του προτσές παραγωγής δεν είναι ένα καινούργιο υλικό προϊόν, δεν είναι εμπόρευμα. Οικονομική σπουδαιότητα ανάμεσα σ’ αυτούς έχει μόνο η βιομηχανία μεταφορών εμπορευμάτων και ανθρώπων είτε πρόκειται απλώς για διαβίβαση πληροφοριών, επιστολών, τηλεγραφημάτων κλπ. […] Εκείνο που πουλάει η βιομηχανία μεταφορών είναι αυτή η ίδια η μετακίνηση […] Το ωφέλιμο αποτέλεσμα είναι καταναλώσιμο μόνο στη διάρκεια του προτσές παραγωγής, το αποτέλεσμα αυτό δεν υπάρχει σαν ένα αντικείμενο χρήσης διαφορετικό απ’ αυτό το προτσές […] Η ανταλλακτική όμως αξία αυτού του ωφέλιμου αποτελέσματος καθορίζεται όπως και η ανταλλακτική αξία των στοιχείων παραγωγής που έχουν καταναλωθεί σ’ αυτό (εργατική δύναμη και μέσα παραγωγής) συν την υπεραξία που έχει δημιουργηθεί από την υπερεργασία των εργατών που εργάζονται στη βιομηχανία μεταφορών […] Το βιομηχανικό κεφάλαιο είναι ο μοναδικός τρόπος ύπαρξης του κεφαλαίου, όπου λειτουργία του κεφαλαίου δεν είναι μόνο η ιδιοποίηση υπεραξίας ή υπερπροϊόντος αλλά ταυτόχρονα και η δημιουργία τους»7.
Οπως είναι φυσικό, οι κλάδοι της παραγωγικής δραστηριότητας που διαχωρίζονται με βάση την παραγωγή διαφορετικών αξιών χρήσης εξελίσσονται και μεταβάλλονται με το πέρασμα του χρόνου. Κλάδοι όπως η πληροφορική και οι τηλεπικοινωνίες γνωρίζουν ραγδαία ανάπτυξη τις τρεις τελευταίες δεκαετίες. Ομως η βιομηχανική συγκέντρωση δεν ταυτίζεται με την πορεία συγκεκριμένων κλάδων που ανθίζουν ή φθίνουν.
Σήμερα μπορούμε να μιλάμε για βιομηχανία πληροφορικής, βιομηχανία τηλεπικοινωνιών. Ανεξάρτητα εάν η εν λόγω περίπτωση αφορά την παραγωγή νέων υλικών προϊόντων, τη διαβίβαση πληροφοριών ή τη μετακίνηση εμπορευμάτων, σε όλες τις περιπτώσεις υπάρχει κεφαλαιοκρατική σχέση, εκμετάλλευση μισθωτής εργασίας για παραγωγή αξίας και υπεραξίας. Επομένως σε αυτούς τους τομείς η μισθωτή εργατική δύναμη, δηλαδή η εργατική τάξη, είναι η βασική παραγωγική δύναμη. Επίσης θα πρέπει να συνυπολογίσουμε την επίδραση της καπιταλιστικοποίησης της αγροτικής παραγωγής στην αύξηση της εργατικής τάξης, τη διεύρυνσή της με εργάτες γης. Πρόκειται για ένα αναπτυσσόμενο τμήμα της εργατικής τάξης που στην Ελλάδα δεν καταγράφεται στατιστικά, γιατί περιλαμβάνει κυρίως «παράνομους» οικονομικούς μετανάστες.
Αλλη παραλλαγή της προηγούμενης θεωρίας είναι αυτή που αναφέρεται στο «τέλος» της εργατικής τάξης8. Εκτός από το παραπάνω επιχείρημα της συρρίκνωσης της εργατικής τάξης στη μεταποίηση, ως επιπλέον επιχείρημα χρησιμοποιεί την άνοδο του μορφωτικού επιπέδου των μισθωτών, τη συγκυριακή αύξηση των εισοδημάτων τους με το μοίρασμα μετοχών (ιδιαίτερα κατά τη διαδικασία ιδιωτικοποίησης κρατικών επιχειρήσεων).
Χρησιμοποιώντας ενιαία τα λενινιστικά κριτήρια στην ανάλυση μιας σύγχρονης καπιταλιστικής κοινωνίας διαπιστώνεται η διεύρυνση της εργατικής τάξης σε απόλυτους αριθμούς και ως ποσοστό στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Επίσης διαπιστώνεται και η διεύρυνση των εσωτερικών διαφορών της, όπως «μπλε - άσπρα κολάρα», «ειδικευμένοι - ανειδίκευτοι», «υψηλόμισθοι - χαμηλόμισθοι», «εργαζόμενοι - άνεργοι», με συλλογικές συμβάσεις ή με ευέλικτες εργασιακές σχέσεις. Οι διαφορές αξιοποιούνται από την αστική τάξη με στόχο να διασπάται η ενότητα της εργατικής τάξης και να διευκολύνεται η ενσωμάτωσή της στο σύστημα.
Οι μισθωτοί εργαζόμενοι στην Ελλάδα το 2007 ξεπέρασαν τα 2,8 εκατομμύρια, αυξανόμενοι κατά 800 χιλιάδες την τελευταία δεκαετία. Οι μισθωτοί αποτελούν περίπου το 65% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, ενώ το μεγαλύτερο μέρος τους ανήκει στην εργατική τάξη. Η αύξηση του ποσοστού της μισθωτής εργασίας στο διάστημα 1981-2007 δείχνει ότι όχι μόνο δεν εξαφανίζεται η εργατική τάξη στη χώρα μας, αλλά αντίθετα διευρύνεται και αυξάνει ο βαθμός συγκέντρωσής της γιατί βαθαίνει ο κοινωνικός χαρακτήρας της εργασίας.
Ανακεφαλαιώνοντας, η εργατική τάξη αποτελεί την κύρια και ολοένα αναπτυσσόμενη παραγωγική δύναμη. Οι εργαζόμενοι που είναι υποχρεωμένοι να ζουν πουλώντας την εργατική τους δύναμη, που είναι στερημένοι από την κατοχή μέσων παραγωγής και ύπαρξης, που αμείβονται με τη μορφή μισθού ή ημερομισθίου, που έχουν εκτελεστικό ρόλο ανεξάρτητα από τον κλάδο που εργάζονται και το είδος της εργασίας, ανήκουν στην τάξη των μισθωτών εργατών.
...
ΣHMEIΩΣEIΣ:
6. Από αυτές η πιο γνωστή είναι αυτή που παρουσιάστηκε από τον Ντανιέλ Μπελ το 1968. Μια επόμενη παραλλαγή ήταν το «τρίτο κύμα» του Αλβιν Τόφλερ, δύο δεκαετίες μετά την εμφάνιση του όρου «μεταβιομηχανική κοινωνία» από τον Μπελ.
7. Καρλ Μαρξ: «Το Κεφάλαιο», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», τ. 2, σελ. 53-54.
8. Στην αρχή της δεκαετίας του 1980 ο Αντρέ Γκορτς, με το βιβλίο του «Αντίο Προλεταριάτο», διατύπωσε τη θέση ότι η «μεταβιομηχανική» επανάσταση οδηγεί στην «εξαφάνιση του πολυτάλαντου τεχνίτη - εργάτη που μπορούσε να είναι υποκείμενο της εργασίας του», στην εμφάνιση της μη-τάξης των μεταβιομηχανικών προλεταρίων: «…στη θέση του συλλογικού παραγωγικού εργάτη γεννιέται μια μη-τάξη μη-εργατών, που προεικονίζουν μέσα στους κόλπους της σημερινής μια μη-κοινωνία, όπου οι τάξεις θα καταργηθούν μαζί με την ίδια την εργασία και όλες τις μορφές κυριαρχίας» (Αντρε Γκορτς: «Αντίο Προλεταριάτο», εκδ. «Νέα Σκέψη», 1986, σελ. 100-102).
Επίσης το 1995 εκδίδεται το δεύτερο βιβλίο - σταθμός της σύγχρονης αιτιολόγησης της δήθεν μετεξέλιξης της καπιταλιστικής κοινωνίας. Πρόκειται για το γνωστό «Το τέλος της εργασίας και το μέλλον της», του Τζέρεμι Ρίφκιν, ο οποίος έγραφε: «Στο παρελθόν, όταν οι νέες τεχνολογίες αντικαθιστούν εργαζόμενους σε ένα δεδομένο τομέα, πάντα εμφανίζονταν νέοι τομείς για να απορροφήσουν όσα άτομα είχαν χάσει τις δουλειές τους. Σήμερα οι τρεις βασικοί τομείς της οικονομίας -γεωργία, βιομηχανία και υπηρεσίες- χάνουν θέσεις εργασίας εξαιτίας της τεχνολογίας, ωθώντας βίαια εκατομμύρια στους καταλόγους των ανέργων. Ο μόνος νέος τομέας που εμφανίζεται είναι αυτός των γνώσεων που αποτελείται από μια μικρή ελίτ επιχειρηματιών, επιστημόνων τεχνικών, προγραμματιστών ηλεκτρονικών υπολογιστών, ελεύθερων επαγγελματιών, καθηγητών και συμβούλων» (Τζέρεμι Ρίφκιν: «Το τέλος της εργασίας και το μέλλον της», εκδ. «Νέα Σύνορα», σελ. 51-52).
Επίσης το 1995 εκδίδεται το δεύτερο βιβλίο - σταθμός της σύγχρονης αιτιολόγησης της δήθεν μετεξέλιξης της καπιταλιστικής κοινωνίας. Πρόκειται για το γνωστό «Το τέλος της εργασίας και το μέλλον της», του Τζέρεμι Ρίφκιν, ο οποίος έγραφε: «Στο παρελθόν, όταν οι νέες τεχνολογίες αντικαθιστούν εργαζόμενους σε ένα δεδομένο τομέα, πάντα εμφανίζονταν νέοι τομείς για να απορροφήσουν όσα άτομα είχαν χάσει τις δουλειές τους. Σήμερα οι τρεις βασικοί τομείς της οικονομίας -γεωργία, βιομηχανία και υπηρεσίες- χάνουν θέσεις εργασίας εξαιτίας της τεχνολογίας, ωθώντας βίαια εκατομμύρια στους καταλόγους των ανέργων. Ο μόνος νέος τομέας που εμφανίζεται είναι αυτός των γνώσεων που αποτελείται από μια μικρή ελίτ επιχειρηματιών, επιστημόνων τεχνικών, προγραμματιστών ηλεκτρονικών υπολογιστών, ελεύθερων επαγγελματιών, καθηγητών και συμβούλων» (Τζέρεμι Ρίφκιν: «Το τέλος της εργασίας και το μέλλον της», εκδ. «Νέα Σύνορα», σελ. 51-52).
No comments:
Post a Comment